زگیل یک ضایعه پوستی شایع به خصوص در کودکان و نوجوانان است که میتواند نواحی مختلف بدن را گرفتار کند و نماهای گوناگونی داشته باشد. در این مطلب راجع به زگیل یا wart صحبت خواهیم کرد. در مورد زگیل تناسلی در مقاله دیگری توضیح داده شده است. در ادامه به سوالاتی که ممکن است راجع به علت ایجاد، نحوه انتقال، شکل ظاهری و درمان زگیل وجود داشته باشد پاسخ خواهیم داد.
زگیل چیست و چرا ایجاد می شود؟
- زگیل در اثر تکثیر سلولهای لایه سطحی پوست به دنبال عفونت با ویروس پاپیلوم انسانی ایجاد میشود. ویروس نوعی عامل بیماریزای بسیار کوچک است که فقط میتواند در سلولهای زنده تکثیر شود.
- ویروس پاپیلوم انسانی انواع مختلفی دارد. برخی از انواع این ویروس تمایل به ایجاد عفونت در محلهای خاص پوست دارند. همچنین ظاهر عفونت با انواع خاص این ویروس ممکن است متفاوت باشد.
آیا زگیل مسری است؟
متاسفانه بله زگیل مسری است و هم از یک فرد به فرد دیگر منتقل میشود و هم در بدن خود فرد از یک ناحیه به ناحیه دیگر سرایت میکند.
- زگیل در اثر تماس ساده، اغلب در محلهای آسیب دیده پوست یا محلهایی که دچار خراشیدگی هستند، منتقل میشود.
- ممکن است بیمار با دستکاری و خاراندن یا آسیب رساندن به پوست دچار زگیل، سبب انتشار آن به نواحی دیگر شود.
زگیل چه افرادی را بیشتر گرفتار میکند؟
- زگیل در 10% از کودکان و نوجوانان مشاهده میشود.
- زگیل در سنین 12 تا 16 سال بیشترین شیوع را دارد.
- در زگیلهای شایع یا معمولی بعد از تماس نیاز به 1 تا 6 ماه زمان است تا ضایعه پوستی ظاهر شود.
زگیل چطور ظاهر میشود و شکل ضایعات آن چگونه است؟
زگیل انواع مختلفی دارد:
-
- زگیل شایع یا زگیل معمولی (common wart) را همه میشناسند، این نوع زگیل بصورت برجستگی پوستی کوچکی به رنگ پوست بدن ظاهر میشود که بتدریج به برجستگی گنبدی شکل خکستری تا قهوهای با سطح خشن تبدیل میگردد. ممکن است روی سطح این برجستگی نقاط سیاه رنگ دیده شود. از جمله محلهای شایع ایجاد زگیل شایع میتوان به دستها، اطراف ناخنهای دست، آرنج، زانو و کف پا اشاره کرد.
- زگیل مویی شکل: این نوع زگیل بصورت نخ باریکی رشد میکند و اغلب روی صورت دیده میشود.
- زگیل مسطح: این نوع زگیل بصورت برجستگیهای پوستی به رنگ صورتی – قهوهای روشن یا زرد روشن دیده میشوند. زگیل مسطح مختصری برجسته است و اندازه کوچکی دارد و بیشتر بر روی پیشانی، پشت دستها، چانه و ساق پاها ایجاد میشود. زگیل مسطح میتواند مقاوم به درمان باشد.
- زگیل کف پایی: این نوع زگیل بصورت ضایعاتی برجسته و گاه بظاهر کمی فرورفته و گرد به رنگ پوست و سطح خشن در کف پا (بویژه در مناطقی که تحت فشار هستند، مانند پاشنه یا انگشتان پا) دیده میشوند و ممکن است متعدد باشند. درمان این نوع زگیل بسیار دشوار است.
- زگیل تناسلی: در یک مقاله دیگر در مورد این نوع زگیل صحبت میکنیم.
تفاوت میخچه با زگیل کف پا چیست؟
میخچه و زگیل کف پا ممکن است خیلی شبیه هم باشند. چند تفاوت بین میخچه و زگیل کف پا وجود دارد:
- خطوط معمول کف پا روی مخچه ادامه پیدا میکنند، اما روی زگیل کف پا خطوط معمول کف پا دیده نمیشوند.
- بر روی زگیلها نقاط سیاه رنگ دیده میشوند، اما میخچه فاقد چنین نقاطی است و در عوض مرکزی دردناک، سفت و شفاف دارد.
آیا زگیل خودبخود بهبود مییابد؟
- زگیل سیری متغیر دارد؛ اما اغلب با گذشت زمان و ایجاد ایمنی خوبخود بهبود مییابد.
- در کودکان در حدود دو سوم از زگیلها در مدت 2 سال پسرفت میکنند.
- اگر بیمار دچار اختلال در سیستم ایمنی باشد (مانند بیماری ایدز) ممکن است زگیل منتشر یا مقاوم به درمان یا مزمن باشد.
زگیل چگونه درمان می شود ؟
- درمانهای مختلفی برای زگیل وجود دارد. بخاطر داشته باشید که هیچ درمانی به تنهایی، بطور کامل موثر نیست و در کل درمان زگیل دشوار است.
- بهتر است در کودکان از درمانهای دردناک اجتناب کرد، چرا که در بیشتر موارد زگیل خودبخود برطرف میشود. اما بسیاری از والدین به سبب ظاهر ناخوشایند ضایعه، ترس از انتشار یا بزرگ شدن آن و با به سبب ناراحتی ناشی از فشار آن، خواستار درمان کودک خود هستند.
- برای درمان زگیل میتوان از داروهای موضعی استفاده کرد. معمولا داروی موضعی ضد زگیل که میتوانید آنها را بدون نسخه پزشک از داروخانه تهیه کنید، دارای ترکیباتی مانند اسید سالیسیلیک هستند. این داروها روزی یک بار روی زگیل مالیده میشوند؛ اما نیاز به درمان به مدت طولانی در حدود 8 تا 12 هفته است.
- درمانهای تخریبی توسط پزشک انجام میشود و نیاز به جلسات متعدد دارد. از جمله این درمانها میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- کرایوتراپی: در این روش با استفاده از نیتروژن مایع زگیل فریز (یخ زده) میشود. یعنی نیتروژن مایع سبب میشود آب داخل سلولهای آلوده به ویروس یخ بزند و در نتیجه ویروسها (به همراه سلولهای آلوده) از بین بروند. از جمله عوارض این روش میتوان به درد و ایجاد تاول اشاره کرد.
- استفاده از الکتروکوتر: با استفاده از الکتروکوتر میتوان زگیلها را سوزاند. این روش هم درد دارد و ممکن است اسکار باقی بگذارد. اسکار بافتی است که به دنبال از بین رفتن یا آسیب دیدن پوست طبیعی به جا میماند.
- لیزر: از برخی از لیزرهای خاص میشود برای درمان زگیل استفاده کرد.
- درمانهای دیگری هم برای انواع خاص و مقاوم زگیل وجود دارد که باید با نظر پزشک انجام شود.
نکات مهمی که باید در مورد زگیلها بدانیم
- در افراد مختلف شدت درگیری با زگیل و نیز مدت باقی ماندن زگیل متفاوت است و این به تفاوت در سیستم ایمنی آنها مربوط به میشود.
- دستکاری کردن، تراشیدن یا کندن پوستی که آلوده به ویروس پاپیلوم انسانی است، میتواند سبب انتشار زگیل شود.
- زگیلهای نخی شکل آسانتر از دیگر زگیلها درمان میشوند. برای درمان کافی است بعد از انجام بیحسی موضعی زگیل برداشته شود.
- زگیلهای مستعد به دنبال آسیبدیدگی مختصر پوست (به عنوان مثال به دنبال تراشیدن موها) در یک منطقه گسترش پیدا میکنند. بنابراین برای پیشگیری از گسترش این نوع زگیلها بهتر است از تراشیدن موهای منطقه درگیر خودداری کرد.
- درمان زگیلهای کف پا دشوار است. این نوع زگیلها اغلب بسیار مقاوم هستند و عود میکنند و معمولا نیاز به جلسات متعدد درمانی است.
- افزایش تعریق کف پا سبب میشود زگیلهای کف پا انتشار بیشتری داشته باشند و درمان آنها دشوارتر شود.